Biorąc pod uwagę jeden z podstawowych kierunków realizacji polityki oświatowej państwa w roku szkolnym 2022/2023: ochrona i wzmacnianie zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży w klasach pierwszych zaczęliśmy realizować zajęcia z bajkoterapii. Zajęcia odbywają się w bibliotece szkolnej.
Bajkoterapia to metoda, którą zawdzięczamy amerykańskiemu psychoanalitykowi, Brunonowi Bettelheimowi. Bohaterowie bajkowego świata pomagają rozwiązywać problemy w sposób racjonalny, oparty na założeniach koncepcji poznawczo-behawioralnej. Bajkoterapia jest częścią biblioterapii, czyli metody leczenia lub terapeutycznego wsparcia z użyciem odpowiedniej literatury. Bajkoterapia to terapia przez bajki. Polega na wykorzystywaniu bajek i baśni w celach terapeutycznych, edukacyjnych czy relaksacyjnych. Wykorzystywane są w niej bajki, napisane specjalnie na potrzeby terapii i profilaktyki problemów emocjonalnych. Badania psychologów wykazały, że czytając określone bajki można dziecku pomóc w wielu trudnych dla niego sytuacjach emocjonalnych, w tym: lęków (np. związanych z pójściem do przedszkola lub szkoły, lęku separacyjnego, strachu przed ciemnością), odpowiedzialności, rozwodu rodziców, przeprowadzki, śmierci i rozstania, nieśmiałości w grupie rówieśników, pojawienia się rodzeństwa, niechęci do dzielenia się, np. zabawkami. Bajka nie działa od razu.
RODZAJE BAJEK TERAPEUTYCZNYCH
Bajki psychoedukacyjne to takie, których celem jest dokonanie zmian w zachowaniu dziecka, co rozumiane jest bardzo szeroko. Może to dotyczyć zarówno sytuacji, w których chcemy przekonać dziecko do sprzątania, jak i gdy chcemy nauczyć je radzić sobie z agresją rówieśniczą. Ten typ bajki daje wzory pewnych zachowań, dzięki którym możemy rozwiązać problem. Nie może to być jednak moralizatorstwo, ale propozycja. Bohater utworu przeważnie przeżywa problem podobny do tego, który trapi malucha i uczy, jak w danym momencie powinien się zachować, dzięki czemu dziecko nabywa nowe doświadczenie oraz wzory postępowania.
Bajki psychoterapeutyczne mają zdecydowanie bardziej rozbudowaną fabułę i są na ogół dłuższe niż bajki psychoedukacyjne oraz, co najważniejsze mają za cel kompensację niezaspokojonych potrzeb, podniesienie samooceny, uświadomienie emocji (np. zazdrości, nienawiści, poniżenia czy poczucia wstydu). Bajki terapeutyczne mają na celu przygotowanie dzieci do przyszłych sytuacji i oswojenie z nimi. Stosowanie ich zapobiega niekorzystnym reakcjom stresowym (dystres), które mogą zakłócić rozwój psychiczny dziecka. Bajka terapeutyczna sprawia, że dziecko przeżywa przygody bohatera, co daje mu ważną informację, że nie tylko jemu przydarzyły się nieprzyjemne sytuacje. Ułatwia to „otwieranie się” i mówienie o własnych negatywnych doświadczeniach. Nadrzędnym celem bajek psychoterapeutycznych jest obniżenie lęku. Jest to proces, który musi potrwać i dokonać się w dziecku. To ono po „przepracowaniu” bajki albo ją przyjmie, albo odrzuci. Czasem dzieci powracają do określonych bajek dopiero po jakimś czasie. Mały słuchacz czy czytelnik jest tylko stymulowany, a nie edukowany wprost, do zmiany w zakresie rozumienia siebie czy innych. To, że dziecko w tym okresie rozwoju myśli magicznie, ułatwia zrozumienie wydarzeń bajkowego świata, przy czym dziecko przyjmie tylko te argumenty, które odpowiadają jego poziomowi rozumienia i indywidualnie do niego przemówią.
Bajki relaksacyjne mają nieco inny charakter. Nie służą tyle terapii, co odprężeniu, relaksacji, odpoczynkowi , wyciszeniu. Pobudzają wyobraźnię oraz rozwijają umiejętność wizualizacji. Bohater bajki, a tym samym i dziecko, doświadcza wszystkimi zmysłami miejsca, w którym przebywa, słyszy, czuje i widzi.
Dzięki tej formie zajęć dziecko poznaje wartości i uczy się postawy szacunku wobec siebie i innych.
Nauczyciele bibliotekarze
Małgorzata Sawicka
Bożena Bućwińska – Szymczak
